Recensie “Het proces-Sonderberg” van Elie Wiesel

Elie Wiesel – “Het proces-Sonderberg”

Wanneer Werner Sonderberg, een jonge Duitser die in de Verenigde Staten woont, wordt beschuldigd van moord op zijn oude oom, pleit hij tijdens het proces: ‘Schuldig, en niet schuldig.’ De jonge journalist Yedidyah, die het proces voor de krant moet verslaan, raakt gefascineerd door deze vreemde zaak. Hij ontdekt dat de gebeurtenis verband houdt met de Tweede Wereldoorlog en heeft het onverklaarbare gevoel dat zijn eigen lot op het spel staat. Hij krijgt het vermoeden
dat hij op een familiegeheim is gestuit en gaat op onderzoek uit naar zijn eigen verleden. Wie is hij werkelijk? Hoe vindt hij de verdwenen herinneringen aan zijn vader, zijn moeder en broer terug?

Citaat: “We leven in niet in het verleden, het verleden leeft in ons. Vroeg of laat voegt de mens zich bij degenen die hem voorafgegaan zijn”

Kan iemand tegelijk schuldig en onschuldig zijn? Erft iemand de zonden die een voorvader begaan heeft? Hoe groot is de invloed van het verleden op het heden? “Het proces-Sonderberg” is het verhaal van de journalist en toneelcriticus Yedidhah, afwisselend vanuit de eerste persoon en de derde persoon verteld. Het is het verhaal over het verleden. Nog jaren na het verslaan van de rechtszaak tegen Werner Sonderberg, die zich tijdens zijn rechtszaak “schuldig en niet schuldig” verklaart, wordt Yedidhah geobsedeerd door deze zaak. De eerste verhaallijn is deze obsessie met de rechtszaak en de grens tussen schuldig en niet schuldig. Is het onderscheid wel zo duidelijk te maken? In de tweede verhaallijn gaat Yedidhah op zoek naar zijn eigen geschiedenis, en moet hij zien om te gaan met wat hij ontdekt heeft. Dit alles tegen de achtergrond van de meest gruwelijke misdaad tegen de mensheid: de holocaust. Ook Yedidhah’s familie is hier niet ongeschonden uit gekomen. Kan de mens zich losmaken van het verleden, als het verleden in ons leeft? Kunnen we afstand doen van de misdaden van een voorouder, of worden die zondes van generatie op generatie doorgegeven?
Elie Wiesel schrijft in de sobere stijl die we van hem gewend zijn en zoals altijd weet hij als geen ander hoe hij de lezer aan het denken moet zetten. Dit is geen filosofisch traktaat, maar een roman die tot denken aanzet. Het is een verhaal dat je niet snel zult vergeten. Indrukwekkend in al zijn soberheid.

Uitgeverij Meulenhoff, september 2009. 175 pag.

Advertentie

Recensie “Birk” van Jaap Robben

Jaap Robben – “Birk”

Eén eiland, drie huizen, vijf mensen. Dat is de entourage waarin Birk zich afspeelt. Als de negenjarige Mikael Hammerman met zijn vader aan het strand is, schiet de jongen zijn rode voetbal per ongeluk het water in. Birk Hammerman, zijn vader, probeert de bal terug uit zee te halen, maar het laatste wat de jongen van zijn vader ziet, is diens bleke lijf onder water. Bij thuiskomst doet hij in eerste instantie of er niets aan de hand is, waarop moeder Dora moppert dat Birk altijd te laat is. Zo begint deze roman waarin een verstikkende moeder/zoon-relatie centraal staat.
Pernille Augusta en Karl, een visser, zijn de enige andere bewoners van het eiland. De oude Pernille overlijdt na een val van de trap, nog voor Birk voorgoed verdwijnt. In het huis van Pernille haalt de jongen herinneringen op aan zijn vader. Mikael leeft die eerste tijd in een fantasiewereld. In eerste instantie ziet hij zijn vader in vreemde verschijningen, maar naarmate hij ouder wordt, duikt zijn vader steeds minder in zijn fantasieën op. De jongen eigent zich het huis van Augusta toe, ontdekt een broedende meeuw op het bed van de oude vrouw en houdt de vogel in de slaapkamer gevangen. Als het meeuwen-ei eenmaal is uitgebroed, besluit Mikael het jong te dresseren. De jonge vogel is voor hem een uitlaatklep, waar hij zijn emoties werkelijk durft te uiten.
Visser Karl probeert de jongen in diens puberteit te begeleiden. Dat gaat hem redelijk goed af, totdat de man zich gaat interesseren voor Dora. Als Mikael getuige is van de ontluikende relatie, grijpt hij in, waardoor de verhoudingen op het eiland volledig naar de knoppen gaan.
Birk is een aangrijpend boek dat je in één adem uitleest.

Jaap Robben (1984) maakte met Birk zijn romandebuut. Hij is al bekend als dichter en maakte samen met illustrator Benjamin Leroy de kinderboeken “De zuurtjes” en “Zullen we een bos beginnen“. Ook was Robben stadsdichter van Nijmegen. Met Birk schreef hij zichzelf regelrecht naar de sterren van de literatuur. Niet hoogdravend, maar klein, zo schreef hij een groots debuut over schuld & troost. Puur & licht. Een droomdebuut.

Uitgeverij De Geus, 2014. 255 pag.