Recensie “Het achtste leven (voor Brilka)” van Nino Haratischwili

Nino Haratischwili – “Het achtste leven (voor Brilka)”

Een monumentaal, Tolstojesk familie-epos dat zes generaties omspant tussen 1900 en nu. Acht levens van één Georgische familie, beginnend in een kleine stad tussen Georgië en Azerbaidzjan, waar een getalenteerde chocolatier zijn dochters grootbrengt en en passant een recept bedenkt voor een verrukkelijke chocoladedrank met gevaarlijke krachten. Het brengt hem rijkdom en aanzien, maar dat betekent in die tijd ook al spoedig een gevaar. Nitsa is de achterkleindochter van Stasia, een van de dochters van de chocolatier. Zij woont in Berlijn en vertelt op meeslepende wijze, maar ook met veel ironie en humor, de dramatische geschiedenis van haar familie en die van de ‘rode’ twintigste eeuw – een cruciale periode in de Europese geschiedenis – met de opkomst en ondergang van de Sovjet-Unie, het wegvallen van het IJzeren Gordijn en de perestrojka.

Een briljante familiekroniek in de beste Russische/Sovjet-traditie. Een omvangrijk verhaal (1248 pagina’s) dat is opgedeeld in acht “boeken”, waarin steeds een ander personage uit de familie Jasji aan bod komt. Uiteraard hangen de levens samen (zoals dat gaat binnen een familie), waardoor de acht boeken waaruit “Het achtste leven” bestaat, samensmelten tot een monumentaal epos van een familie uit Georgië.
Het boek biedt een buitengewoon boeiend palet aan personages van de Jasji-familie en hun relaties met de leden van de familie Eristavi, die beginnen met de vriendschap tussen Stasia en Sopio Eristavi. Gaandeweg blijken de levens van de diverse generaties van de Stasji’s en de Eristavi’s samen te hangen. Auteur Nino Haratischwili (1983, Tbilisi) weet op onnavolgbare wijze de voor- en tegenspoed, het geluk en het ongeluk, de beslissingen en gebeurtenissen van de families te vangen in een zeer leesbare taal. De achterin het boek bijgevoegde kleine stamboom is af en toe wel handig om nog even na te kijken wie op welke manier met elkaar verwant is, maar dat stoort geen moment.
Ik denk dat het niet te veel gezegd is om dit boek alvast te nomineren voor boek van het jaar. Het kost wat tijd om het te lezen, maar je verliest je zo snel in de familieverwikkelingen dat je de tijd al snel vergeet. Het boek daarentegen zul je niet snel vergeten. Het heeft een onuitwisbare indruk op mij achtergelaten. Een dergelijk boek is zeldzaam. Een absolute aanwinst voor iedere literatuurliefhebber.

Uitgeverij Atlas Contact, januari 2017. 1248 pag.

Recensie: Huso Akkerman

Advertentie

Recensie “Vunzige spelletjes” van Rob van Doorn

Rob van Doorn – “Vunzige spelletjes”

In “Vunzige spelletjes” komen we Frits Halen en zijn gezin weer tegen, die we nog kennen van de vorige thrillers “Haarlem Centraal” en “Onmenselijke mensen“. Na een dramatische periode in hun leven wonen Frits en Saskia Halen met hun kinderen op Kreta. Ze hebben een bescheiden woning aan de kust en proberen het verleden achter zich te laten. Wanneer in het Nederlandse politieke landschap een aardverschuiving plaatsvindt, wordt Frits gevraagd minister te worden. Na lang wikken en wegen stemt hij in en verhuist het gezin terug naar Nederland. Zijn rol als bewindspersoon ontwikkelt zich met vallen en opstaan. Frits ageert tegen de macht van multinationals. Hij weet politieke successen te boeken, maar er wordt ook een aanslag op zijn leven gepleegd en een complot probeert hem monddood te maken.

Hoewel Haarlem nog steeds een grote rol speelt in “Vunzige spelletjes“, lijkt het grootste deel van het verhaal zich deze keer af te spelen in Den Haag. Terrorisme, verkiezingen, aanslagen, nationale en internationale politiek, de Griekse schulden, de bankencrisis, MH17, het komt allemaal voorbij, maar dat als achtergrond van het verhaal. Het is daarmee een hoogst actuele thriller geworden. Op sommige momenten lijkt het of Van Doorn de toekomst voorspeld heeft. Fictie en werkelijkheid lopen door elkaar heen, maar wat niet waar is, zou net zo goed wel waar kunnen zijn. Het ligt allemaal erg dicht bij de realiteit en TTIP (waar het verhaal om draait) is buitengewoon actueel. Diepgravende politieke voorkennis is echter geen vereiste om van dit boek te kunnen genieten. Het is een verdomd spannende thriller die zich afspeelt in het politieke milieu.

Met zijn soepele en wervelende schrijfstijl stelt de auteur terloops internationale maatschappelijke vraagstukken aan de kaak. Altijd weer raken op verschillende niveaus werkelijkheid, actualiteit en fictie elkaar en spelen bestaande personen (in dit geval bekende politici van zowel het nationale als het internationale toneel) en verzonnen karakters hun rol. Het is duidelijk dat Rob van Doorn groeit met ieder boek dat hij schrijft. “Vunzige spelletjes” is een fictief boek dat zo actueel is dat het letterlijk vandaag zou kunnen gebeuren. Ik heb ontzettend veel respect voor hoe Rob van Doorn fictie en realiteit weet te mengen en netelige onderwerpen zo te beschrijven dat iedereen ze snapt en lezers ook weten dat de vunzige politieke spelletjes ons allemaal betreffen. Zeker met de verkiezingen in het vooruitzicht is dit een bijzonder actuele thriller die ik iedereen zou willen aanraden. Rob van Doorn is de ongekroonde koning van de politieke thriller.

Uitgeverij Ellessy, juli 2016. 296 pag.

Recensie “Het tumult van de tijd” van Julian Barnes

Julian Barnes – “Het tumult van de tijd”

Eind jaren dertig staat een jonge man – de aanstormende componist, toegewijde huisvader Sjostakovitsj – met een ingepakt koffertje bij de lift van een flatgebouw in Leningrad. Hij wacht er de hele nacht, nachtenlang, in de overtuiging dat hij opgepakt zal worden en afgevoerd naar het Grote Huis. Geen enkele beroemdheid die hij in de afgelopen tien jaar heeft ontmoet, kan hem nu helpen. En weinig mensen die naar het Grote Huis worden afgevoerd, komen ooit terug.

“Het tumult van de tijd” is de eerste roman van Julian Barnes sinds “Alsof het voorbij is” uit 2011. Dat was een magistrale roman, en de vraag was dan ook of Barnes zichzelf kon overtreffen. Het antwoord is een volmondig “JA”. “Het tumult van de tijd” is geschreven in de herkenbare stijl van Barnes, waarin ieder woord met zorg is gekozen. Het lijkt alsof hij schrijft als een dichter, of misschien als een componist. En dan kom je automatisch uit bij het onderwerp van “Het tumult van de tijd“, waarin een componist de hoofdrol speelt. Het speelt zich af in de Sovjet-Unie van Stalin in 1936 en is een boek over Kunst tegen Macht. De hoofdpersoon staat iedere nacht met een koffertje bij zijn voeten te wachten tot iemand van “Het Grote Huis” hem komt halen, omdat hij via via betrokken zou zijn bij een poging tot een aanslag op Stalin.
Zowel de schrijfstijl van Barnes als de keuze van zijn onderwerpen zijn onovertroffen. “Het tumult van de tijd” is een boek met meerdere lagen. Na de laatste bladzijde blijf je achter met een gevoel getuige te zijn geweest van een schitterende roman zoals ze nog maar zelden geschreven worden. Er valt niets op aan te merken. De vijf sterren verdient hij ruimschoots. De enige vraag die overblijft is “Hoe kan hij dit boek nog overtreffen?” Hopelijk zullen we het gauw weten. Tot die tijd kunnen we “Het tumult van de tijd” blijven herlezen. Je zult er steeds iets nieuws in ontdekken.

Uitgeverij Atlas Contact, 2016. 220 pag.

Recensie “Baltische zielen” van Jan Brokken

Jan Brokken – “Baltische zielen”

Na een gevangenschap van zes jaar werd Aina Roze, de dochter van boekhandelaar Janis Roze in Riga, vrijgelaten uit een Siberische strafkolonie. Haar moeder Emma moest in Siberië achterblijven. Ze vertikte dat. Haar twintigjarige dochter was door de dwangarbeid sterk verzwakt, ze wilde haar vergezellen. Emma ontsnapte en reisde met haar dochter mee. De vrouwen legden duizenden kilometers af, verstopt in treinen en vrachtwagens, of lopend. Toen ze Letland ten slotte bereikten, moest Emma onderduiken. Elf jaar lang diende ze als huishoudster bij een professor in Riga. De kinderen van haar zoon wisten niet wie ze was en spraken haar aan met ‘tante’. Pas in 1959 durfde ze te zeggen: ‘Wees nu maar aardig voor me, ik ben jullie oma.’ De verbijsterende geschiedenis van de familie Roze is een van de tientallen verhalen die Jan Brokken optekende. Van 1999 tot 2010 zocht hij in Estland, Letland en Litouwen naar levensgeschiedenissen. Baltische zielen geeft een onthutsend beeld van de twintigste eeuw, met al zijn illusies, desillusies, doctrinaire twisten en waanzinnige moordlust. Beroemdheden en gewone stervelingen wisselen elkaar af in Baltische zielen. Marcus Rothkowitz uit Daugavpils, de latere schilder Mark Rothko. En Ilja Sundelevitsj, die Tallinn moest verlaten en twintig jaar later naar Estland terugkeerde. De beeldhouwer Jacob Lipchitz uit Litouwen. En Loreta Asanaviciuté, die in 1991 door een Russische tank werd overreden. Roman Kacew uit Vilnius, de latere schrijver Romain Gary/Emile Ajar. En Herman Simm, die zijn land, het onafhankelijke Estland, verraadde. De filosofe Hannah Arendt uit Königsberg. En Liselotte barones Von Wrangel, die verbannen werd naar Hitler-Duitsland. In Estland reconstrueert Jan Brokken de lange weg naar de vrijheid die de componist Arvo Pärt aflegde. In Riga realiseert hij zich welke titanenstrijd de violist Gidon Kremer met zijn vader leverde, die gebukt ging onder de dood van vijfendertig familieleden in de concentratiekampen. Reizend door het heden, door jonge, trotse, onafhankelijke landen, ziet Jan Brokken schimmen uit het verleden opdoemen. Hij laat zien hoe afschuwelijk maar ook hoe bijzonder mensen kunnen zijn. In geen van zijn boeken komt zoveel geweld voor als in Baltische zielen, in geen van zijn boeken komt de lezer zoveel tederheid en lotsverbondenheid tegen.

“Baltische zielen” wordt wel vergelen met “In Europa” van Geert Mak. Ik begrijp goed dat deze vergelijking gemaakt wordt. Jan Brokken schetst op fascinerende wijze de veelbewogen lotgevallen in de drie Baltische staten aan de hand van 27 levensverhalen. Uit al die geschiedenissen komt een grote vitaliteit, aanpassingsvermogen maar ook wil tot overleven in autonomie naar voren, kortom: trots. Jan Brokken heeft een prachtig portret van de Balten geschetst. Het boek is, ondanks de vaak aangrijpende thematiek, zeer leesbaar en voorzien van een flink aantal treffende foto’s.

Uitgeverij Atlas Contact, 2014. 464 pag.

Recensie “Dansen op de muur” van Maria Genova

Maria Genova – “Dansen op de muur”

Maria Genova groeide op tijdens het communisme in Bulgarije. Nu woont ze al ruim 20 jaar in Nederland. Ze heeft dus zowel het communistische regime van het Oostblok meegemaakt als het kapitalistische systeem van de westerse wereld.
In haar nieuwe boek “Dansen op de muur” beschrijft Maria Genova het leven in een communistische dictatuur, het vallen van de muur op 9 november 1989, de gevolgen daarvan en haar blik op het kapitalistische systeem van het Westen. Hierbij maakt ze zowel gebruik van eigen ervaringen als van historische feiten. Ze beschrijft de voor- en nadelen van zowel het communistische systeem als het kapitalistische systeem, en doet dat op een eerlijke en objectieve wijze.

Wie eerder een boek van Maria Genova gelezen heeft, is bekend met haar schrijfstijl. De zinnen lopen soepel en je hebt het gevoel dat ze jou het verhaal aan het vertellen is, in plaats van dat je een boek aan het lezen bent. Deze verhalende stijl zorgt er voor dat het nooit droog wordt, en het boek ook interessant is voor mensen die niet van geschiedenis of politiek houden. Een ander leuk detail is dat Maria door het boek heen strooit met moppen die vroeger stiekem in het Oostblok verteld werden.Als bijlage is achterin het boek een lijst met Oostblok-moppen opgenomen. Moppen die wij hier nooit gehoord hebben, maar zeker erg grappig zijn, en een serieus onderwerp luchtig maakt zonder dat het het niveau van het boek omlaag haalt. Wat zeker vermeld dient te worden, is dat dit boek ook een aantal pagina’s bevat met 65 mooie kleurenfoto’s, voornamelijk genomen in het (voormalige) Oostblok. Klasse! Zeker een aanrader.

Uitgeverij Just Publishers, 2014. 240 pag.