Recensie “Impact” van Vittorio Busato

Vittorio Busato – “Impact”

Balzerin Carabolante, ooit een veelbelovend tennisser, is al op jonge leeftijd hoogleraar psychologie. Als een liefde onbereikbaar blijkt en zijn netwerktheorie over de zin van het leven door collega’s en media wordt verguisd, verliest hij zijn geloof in de liefde en de wetenschap. Zijn verval zet verbazingwekkend snel in, voor hem een extra aanwijzing dat hij de verpersoonlijking van zijn eigen theorie begint te worden, een lone wolf. Nog eenmaal neemt hij zich voor iets te doen dat impact heeft. Hij begaat evenwel een gruwelijke misstap waarvoor hij in een tbs-kliniek belandt. Bij wijze van experimentele behandeling krijgt hij toestemming zijn psychobiografie op te tekenen. ‘Ik heb gefaald, ik heb geen enkele fiducie meer dat ik mijn plaats in de maatschappij herover. Mijn ambitie, mijn inzet is longstay. In ruil daarvoor zet ik voor jullie en de rechter mijn verhaal, mijn psychobiografie op schrift.’

“Impact” is een ijzersterke roman over een man die door een reeks tegenslagen zijn geloof in de wereld verliest. Hij geeft de liefde op, voor zichzelf, voor anderen, voor zijn werk en voor de maatschappij, en ‘wie de liefde opgeeft, die geeft het leven op’. Na het mislopen van zijn wraakactie, schrijft hij in de TBS-kliniek zijn verhaal.
Dat Vittorio Busato zelf psycholoog is, is wel te merken in het boek. Hij is af en toe behoorlijk filosofisch over het leven en de maatschappij, maar dat wordt nergens storend. Dus zeker niet alleen “voer voor psychologen”. De auteur heeft een ijzersterke en indringende psychologische roman neergezet, die nog lang blijft na-echoën in je hoofd, en je aan het denken zet. Een vergelijking met bijvoorbeeld Michel Houellebecq is snel gemaakt, maar Busato onderscheidt zich door zijn prettige schrijfstijl. Een van de beste romans die ik de laatste tijd gelezen heb. Laat het volgende boek van Busato maar komen!

Uitgeverij De Brouwerij | Brainbook, 2015. 296 pag.

Advertentie

Recensie “Wat we zien als we lezen” van Peter Mendelsund

Peter Mendelsund – “Wat we zien als we lezen”

Heeft Tolstoj Anna Karenina echt beschreven? Heeft Melville ons ooit precies laten weten hoe Ismaël eruitzag? Of Faulkner zijn personage Benjy Compson? De verzameling van versplinterde beelden in een boek – hier een sierlijk oor, daar een losgeraakte krul, een zwierig opgezette hoed – en andere hints en aanwijzingen helpen ons lezers om een beeld van een personage of van de setting te krijgen, zonder dat de schrijver het expliciet beschrijft. Sterker nog: dit is precies wat lezen zo leuk maakt.
Aan de hand van talloze voorbeelden uit de wereldliteratuur laat dit schitterende en rijk geïllustreerde boek zien hoe dit unieke visuele proces van de lezer werkt.

Dit is op vele vlakken een uniek boek. Qua typografie, illustraties, qua onderwerp. Maar het is geen lichte kost. Vanuit de neurologie, psychologie en (wetenschaps)filosofie, doet Peter Mendelsund uit de doeken “wat we zien als we lezen”. Veel van wat we voor ons zien als we lezen, wordt namelijk helemaal niet door de schrijver gezegd. Het uiterlijk van karakters is daar een mooi voorbeeld van. Soms wordt een karakter omschreven als iemand “met een klassieke schoonheid”. Maar dat zegt ons nog niet. Wat voor kleur ogen? Wat is de vorm van het gezicht?

Tijdens het lezen van het boek van Mendelsund, begin je je te realiseren dat je niet eens weet hoe veel van je favoriete literaire personages eruit zien. Door de omschrijving weg te laten, vullen onze hersenen zelf het beeld aan. En dat is natuurlijk voor iedereen verschillend.

Persoonlijk heb ik genoten van dit boek, en ik zal het ook zeker herlezen, al was het alleen maar vanwege de meesterlijke layout en typografie. Mendelsund zet de lezer aan het denken over wat het echt gelezen heeft over een personage of een omgeving, en wat de hersenen van de lezer hebben aangevuld. Daardoor krijgt de lezer dus een actievere rol dan meestal werd voorgesteld: de lezer als passieve persoon die alleen de woorden absorbeert. Dit boek geeft je een ander perspectief op lezen.

Het is geen lichte kost, maar absoluut de moeite waard! Lezen over lezen is leuker dan ik gedacht had.

Uitgeverij Atlas Contact, 2015. 432 pag.

Recensie “UP” van Myrthe van der Meer

Myrthe van der Meer – “Up”

Emma heeft een afspraak met haar psychiater. Als deze niet aanwezig blijkt te zijn, krijgt ze een vervanger. Deze weet niet dat het haar laatste gesprek is en heel onverwachts voor Emma wordt ze opgenomen op de PAAZ. Opnieuw!! Nee, waarom? Ze voelt zich toch goed? En dat is nu net haar probleem. Ze voelt zich(te) goed en wil zich niet weer slecht gaan voelen. De depressies wil ze niet meer mee maken. Tijdens haar opname krijgt ze een nieuwe diagnose erbij en ook nieuwe medicatie. Hoe gaat ze hiermee om? En ook met de medepatiënten? Dit alles wordt tot in uiterste nauwkeurigheid in dit boek beschreven door Myrthe (pseudoniem).
De ups en downs van bipolair (manisch depressief) zijn, want dat is de diagnose die Emma te horen krijgt. Een Emma die totaal anders is dan in het boek “PAAZ” (klik op de titel voor de recensie). Nu is het niet zo dat je perse “PAAZ” gelezen moet hebben om het boek “UP” te lezen. Het is een boek wat heel goed apart gelezen kan worden. Een kleine maar mooie dosis humor is er ook in verwerkt. En de titel… die heeft meerdere achtergronden. Het lezen over de achtergrond veroorzaakte bij mij wel een flinke glimlach. Ook hier weer de humor die ontstond bij de medepatiënten van Emma. En de schilderijen op de PAAZ…ja, die zijn soms ook wel eens verdraaid?…mooi! De humor maakt dat dit boek toch een glimlach en soms een echte lach veroorzaakte bij mij. Maar…let op. Dit boek heeft duidelijk heel veel diepgang. De discussies tussen patiënten onderling, tussen behandelaar en patiënt en ook de relatie met Emma´s familie worden goed uitgediept. Het geeft een goed beeld van de problemen die Emma tegenkomt in haar gevecht om te leren omgaan met haar bipolaire stoornis in combinatie met Asperger. Het boek leest heel vlot weg. Dat wel. Maar het is geen boek wat je leest om eens lekker te gaan genieten van een romannetje. Nee, je gaat ondergedompeld worden in het leven op de PAAZ met alle ups en downs. Erg goed hoe Myrthe het leven op de PAAZ verwoord heeft. Maar onthoud wel dat ieder mens uniek is, en dat Emma/Myrthe niet symbool staat voor alle andere mensen met Asperger of een depressieve of bipolaire stoornis. Dit boek is zeer geschikt voor mensen die in de geestelijke gezondheidszorg werken (zij zullen veel herkennen), maar is ook leuk en interessant voor leken.

Uitgeverij The House of Books, 2015. 352 pag.

Recensie “De hond van Pavlov” van Joel Levy

Joel Levy – “De hond van Pavlov”

Van hersenspoeling tot hypnose, van déjà vu tot dissociatieve vlucht, van het stockholmsyndroom tot penisnijd… In dit boek vind je een verzameling van de belangrijkste begrippen en fenomenen uit de psychologie. Ook de belangrijkste figuren komen aan bod, zoals Adler, Freud, Maslow en Pavlov. Je ontdekt hoe ze hun theorieën ontwikkelden en welke invloed ze hadden. En tot slot kom je te weten wat belangrijke experimenten zoals de hond van Pavlov, Kleine Albert en de onzichtbare gorilla precies inhielden.

Dit boek bevat een verzameling van de belangrijkste begrippen en fenomenen uit de psychologie. Ook de grote bekende en minder bekende psychologen uit de vorige eeuwen komen aan bod. Ieder onderwerp heeft een eigen hoofdstuk en het onderwerp wordt op een eenvoudige en heldere manier uitgelegd. Enkele onderwerpen die worden beschreven: afweermechanisme, archetypes, dissociatieve vlucht, fallussymbool, hond van Pavlov en het Stockholmsyndroom. Dit boek verklaart al deze ideeën en fascinerende weetjes, en verkent de interessante en belangrijkste concepten in de psychologie. Het behandelt elk aspect van deze wetenschap, en moeilijke concepten worden opgedeeld, uitgelegd en geïllustreerd met voorbeelden, waardoor dit boek geschikt is voor iedereen. Je hoeft geen psychologie gestudeerd te hebben om dit boek te kunnen volgen. Vrijwel iedereen is gefascineerd door het menselijk gedrag, en dit boek legt de belangrijkste principes op een makkelijke manier uit. Dit is een boekje met korte hoofdstukjes, en ieder hoofdstuk staat weer bol van de interessante weetjes. Dit is zo’n boek dat je wilt lezen en vervolgens wilt delen met de mensen om je heen. Houd wel een exemplaar in je boekenkast, want je zult steeds weer terug willen grijpen naar dit boek. Een aanrader!

Een voorproefje: Tel hoe vaak de mensen in het witte shirt de basketbal naar elkaar gooien. Ik denk dat je verbaasd zult zijn!

Uitgeverij Deltas, 2014. 160 pag.
ISBN 9789044739855

Recensie “Ik huilde al in jouw buik” van Heidy Vernee

Heidy Vernee – “Ik huilde al in jouw buik”

‘Ik ga voor de vrachtwagen oversteken, dan ben ik nooit meer bang’, zegt de achtjarige Vlinder. In de buitenwereld is ze stil en teruggetrokken. Thuis komt haar angst schreeuwend naar buiten. Ze is achttien jaar als ze, na een mislukte suïcidepoging, haar moeder smeekt: ‘Help mij een einde aan mijn leven te maken’. De hulpverlening geeft het advies haar los te laten.

Heidy Vernee schreef, vanaf de geboorte van haar kinderen, in een dagboek. Vanuit die dagboeken is het verhaal “Ik huilde al in jouw buik” geschreven. Het is een zoektocht naar een ander antwoord dan “loslaten”. Een onvoorstelbaar verhaal dat verteld moet worden, omdat te veel kinderen en volwassenen, vaak op gruwelijke wijze, zelf een einde aan hun leven maken. Velen van hen, voor wie het leven door angst of anderzijds niet leefbaar is, moeten hun dodenweg alleen gaan, omdat de samenleving geen passend antwoord op de hulpvraag wil of kan geven.

“Ik huilde al in jouw buik” is het verhaal van Vlinder, een meisje dat altijd bang is. Ze leeft continu met een loodzware angst, en eigenlijk is dat een angst om te leven. Na enige tijd komt ze in de molen van het RIAGG terecht, maar de angst blijft, en de wens om te sterven ook. Het is buitengewoon aangrijpend om te lezen hoe een kind van 8 jaar oud aan haar moeder uitlegt hoe ze zelfmoord wil plegen en waarom. Euthanasie in de psychiatrie is een heet hangijzer. Veel psychiaters willen hun vingers hier niet aan branden, maar soms is psychisch lijden net zo zwaar – of zelfs nog zwaarder – als lichamelijk lijden, alleen wordt lichamelijk lijden makkelijker herkend en onderkend. Heidy is een sterke vrouw en heeft van haar dagboekaantekeningen dit aangrijpende boek gemaakt. Een boek dat iedere hulpverlener in de (geestelijke) gezondheidszorg zou moeten lezen, maar wat ook zeer leesbaar is voor leken. Een buitengewoon heftig boek.

Uitgeverij Van Brug, 2014. 190 pag.

Recensie “Iedereen kan schilderen” van Emma Curvers

Emma Curvers – “Iedereen kan schilderen”

“Iedereen kan schilderen” is een boek waarover veel gepraat en geschreven is. Ja, zelfs bijna gehyped. Zo erg dat de verwachtingen erg hoog waren, en helaas kan het boek de hoge verwachtingen lang niet waarmaken.

In “Iedereen kan schilderen” probeert de twintigjarige Iris Kostons vrede te vinden met een gezinsleven waarin haar vader alle aandacht opeist. Hans Kostons, eigenaar van een succesvol Zuid-Limburgs bedrijf in zelfsluitende ladesystemen, lijdt aan depressies, psychoses, koopziekte, hypochondrie, vernielzucht en suïcidale neigingen. De overige gezinsleden lijden aan Hans. Ze gaan veelvuldig in therapie, afzonderlijk en samen, tot iedereen aan zijn eigen geestelijke gezondheid begint te twijfelen. Met de moed der wanhoop blijven vrouw des huizes Elsbeth en dochters Mia en Iris geloven in de beloofde verbetering. Maar na de zoveelste vernedering is de maat vol.

Er gebeurt veel in dit boek, maar het emotionele deel blijft voornamelijk onder het oppervlak. Er wordt vooral veel níet gezegd en níet geschreven. Tijdens het lezen blijf je mee piekeren met de gezinsleden over wat Hans nu precies mankeert. En net als de gezinsleden, krijg je er maar geen grip op. Het zou een veel beter boek geweest zijn als Emma Curvers hier dieper op in was gegaan. Nu is het grootste deel van het boek erg oppervlakkig, maar het einde van het boek zal nog lang nagalmen.
Al met al voor een debutante zeker niet slecht, maar er was meer uit te halen geweest.

Atlas Contact, 2014. 207 pag.

Recensie “Mischa” van Hans Münstermann

Hans Münstermann – “Mischa”

`Met Mischa levert Hans Münstermann een meesterproeve van inleving.’ – Peter Buwalda
Op een dag krijgt Rosa Weber, een opgewekte 65-jarige weduwe met kinderen en kleinkinderen, de politie aan de deur. Haar oudste zoon blijkt zojuist aangehouden te zijn voor de verdwijning van de tienjarige Mischa, een zaak die het land al maanden bezighoudt.

Op een ochtend wordt aangebeld bij Rosa, weduwe, moeder en oma. De mededeling van de politie dat haar zoon betrokken is bij de verdwijning van een 10-jarig jongetje, is het begin van een nachtmerrie waarin langzamerhand alles waarvan ze zeker was om haar heen ineenstort. Münstermann slaagt erin om op bijzondere wijze deze ontworteling taal te geven: de moeder die ondanks alles moeder blijft van een verachte en bij voorbaat veroordeelde verdachte. En de vrouw, die dacht dat zij alles weer op orde had, ziet machteloos toe hoe het noodlot zich meester maakt van haar leven. Voor Rosa begint er een emotionele rollercoaster. Samen met familie en vrienden neemt ze stelling tegen de verdenking, heilig gelovend in de onschuld van haar zoon. Maar hoe goed kent ze haar zoon écht? En is haar moederliefde bestand tegen de waarheid? De ontreddering is volledig, als zij toch nog een kans krijgt om haar leven weer op te pakken. Een boek dat met thema’s als massahysterie, mediahypes en kindermoord de tijdgeest raak weet te typeren.

Dit boek is geen thriller, en toch gaat het over het ergste wat je kan overkomen. Het is een roman over een moeder die iets vreselijks te horen krijgt over haar zoon. “Mischa” is een meeslepende, indrukwekkende psychologische roman. Het hele boek is een lange beschrijving van Rosa en haar gevoelens en gedachten. Wat zou jij doen en hoe zou jij je voelen als je zoon verdacht werd van een misdaad? Kun je nog van hem houden? “Mischa” is een indringend boek over actuele thema’s, maar er gebeurt weinig. Ook worden sommige vragen niet voldoende uitgediept, en dat komt omdat het verhaal alleen de kant van Rosa verteld. Je wilt ook graag de kant van de zoon horen en van andere betrokkenen.

Uitgeverij De Kring, 2014. 240 pag.

Recensie “Het seniorenbrein” van André Aleman

André Aleman – Het Seniorenbrein”

We maken ons allemaal wel eens zorgen over ons geheugen en ons verstand, zeker als we de vijftig gepasseerd zijn. De achteruitgang van het menselijk brein begint al vroeg maar is minder erg dan we soms denken. Sterker nog: een ouder brein is stressbestendiger en kan beter omgaan met complexe situaties dan een jong brein.
“Het seniorenbrein” is een verfrissend en zeer informatief boek over wat er in ons hoofd gebeurt als we ouder worden. Het vertelt volgens de nieuwste wetenschappelijke inzichten welke veranderingen je kunt verwachten en waarom, hoe je de voortekenen van alzheimer kunt herkennen, en hoe je zelf van alles kunt doen om je hersenen gezond te houden.

Vanaf het vijftigste en zeker na het 65ste jaar veronderstellen wij alleen maar achteruitgang van onze hersenfunctie. Deels klopt dat. Er verdwijnen cellen evenals verbindingen in de hersenen. Het geheugen neemt af, de concentratie wordt minder en het denkvermogen gaat trager. Toch is niet alles kommer en kwel. De neuropsycholoog Aleman geeft aan hoe wij stressbestendiger en minder emotioneel worden. Aan de hand van onderzoeken en voorbeelden geeft hij hoop en tips om zo lang mogelijk goed te blijven functioneren. Het gaat over anatomische veranderingen in het verouderende brein, over mild cognitieverlies; hormonale veranderingen in de hersenen en wat wij er aan kunnen doen met voeding; beweging; geestelijke activering en dergelijke. Hoewel ‘Hersenspinsels‘ (2011) van hem nog beter was, is ook dit boek zeer informatief en gemakkelijk leesbaar.

Hoewel Aleman geprobeerd heeft het voor leken zo duidelijk mogelijk te maken, lukt hem dat niet altijd. Je hebt wel een bepaalde achtergrondkennis van (neuro-)psychologie nodig om dit boek volledig te kunnen begrijpen. Maar zonder die voorkennis zijn de voor- en nadelen van het ouder worden die Aleman opnoemt, zeer goed te begrijpen. Jongeren hebben vaak een negatief beeld over het (cognitief) functioneren van ouderen, en in dit boek laat hij zien dat deze vooroordelen voor het grootste deel niet kloppen. Buitengewoon informatief en leesbaar.

Uitgeverij Altas Contact, 2014. 208 pag.

Recensie “Het duister zichtbaar” van William Styron

William Styron – “Het duister zichtbaar”

In de zomer van 1985 werd bij William Styron een depressie in een vergevorderd stadium geconstateerd. Deze uitte zich in apathie, wanhoop en het ontbreken van het vermogen om te praten of lopen. Styrons worsteling bereikte het hoogtepunt toen hij op het punt stond zelfmoord te plegen. Nog net op tijd werd hij opgenomen in een inrichting voordat het duister bezit van hem nam.
In dit moedige boek registreert Styron minutieus en meedogenloos zijn ziekte, maar ook zijn herstel. Hij kijkt zijn eigen demonen recht in de ogen in een relaas dat uiterst herkenbaar zal zijn – ook voor de lezer die niet aan depressies lijdt.

William Styron, de auteur van grote romans als “Sophies keuze” (verfilmd als “Sophie’s Choice”), beschrijft onomwonden zijn strijd met zijn zware depressie. Hij maakt indruk door zijn rauw, directe stijl, die erg afwijkt van de breedsprakige stijl van zijn grote romans. Dit is geen gooi naar de titel van “the Great American Novel”. Styron schrijft hier puur, kaal en hard. Voor mensen die meer willen weten over een depressie of die mensen kennen die aan een depressie lijden is dit boekje een absolute aanrader. Het voorwoord van Joost Zwagerman plaatst het boek in een duidelijke context, zowel wat het werk als het leven van Styron betreft.

Uitgeverij LJ Veen Klassiek, 2014. 112 pag.