Recensie “In het licht van de vuurtoren” van Jean E. Pendziwol

Jean E. Pendziwol – “In het licht van de vuurtoren”

Achterflap: Een vuurtoren staat voor geborgenheid, verlichting en veiligheid, maar het leven is er ook geïsoleerd en onderhevig aan de grillen van het water. Dé plek om een familiegeheim jarenlang verborgen te houden.

Elizabeth is blind en zit al jaren alleen in een verzorgingstehuis. Het enige wat ze nog heeft zijn muziek en herinneringen, vooral aan haar geliefde tweelingzus Emily. Totdat per toeval de dagboeken van haar vader, de vuurtorenwachter van Porphyry Island (Lake Superior), worden ontdekt.

Morgan, een opstandige tiener – zwartgeverfde haren, veel kohlpotlood – moet een taakstraf uitvoeren. In het bejaardentehuis, de saaiste plek die er is. Tegen alle verwachtingen in worden Elizabeth en zij vrienden.

Pagina na pagina worden de vrouwen dieper het dagboek – en de geschiedenis – in gezogen en komen ze dichter tot elkaar. Hun beider lot blijkt verbonden aan het mystieke vuurtoreneiland.

Mening: Als de tiener Morgan wordt veroordeeld tot een taakstraf, wordt ze aan het werk gezet bij een verpleeghuis voor vermogende bejaarden. Haar taak bestaat eruit een hek te schuren en opnieuw in de verf te zetten. Tijdens haar werkzaamheden raakt ze in gesprek met Elizabeth Livingstone, een blinde vrouw die inmiddels drie jaar in het verpleeghuis wordt. Als per toeval de dagboeken van haar vader, die vuurtorenwachter was op Porphyry Island, worden ontdekt, vraagt ze Morgan om haar de dagboeken voor te lezen. Met een mengeling van tegenzin en nieuwsgierigheid stemt ze hierin toe. Door het voorlezen van de dagboeken wordt ze meegesleept in de familiegeschiedenis van de familie van Elizabeth, die jarenlang geïsoleerd op het eiland leefde met haar vader, moeder, twee oudere broers en haar tweelingzus Emily. Morgan raakt geïntrigeerd door het levensverhaal van Elizabeth en haar familie. Tussen de twee vrouwen ontstaat een bijzondere band. Naarmate Morgan meer te weten komt over de geschiedenis van Elizabeth, komt ze er achter dat haar eigen levensverhaal op een vreemde manier is verweven met dat van Elizabeth. Ze leert dingen over haarzelf en haar familie die ze nooit te weten was gekomen als ze de dagboeken van Elizabeths vader niet gelezen had. “In het licht van de vuurtoren” is een mooie roman over families, liefde, dood, geheimen en de kracht van herinneringen en familiebanden. Door de mooie beschrijvingen ga je houden van Lake Superior en het eenvoudige leven als vuurtorenwachter op Porphyry Island. Perfect leesvoer voor op vakantie of tijdens de warme zomeravonden. Hoewel het niet een erg “zwaar” verhaal is, is het zeker ook geen simpele feelgood-roman. Daarvoor zit het verhaal te goed in elkaar met een mooie plottwist aan  het einde. Zeker de moeite van het lezen waard.

Uitgeverij Harper Collins, juli 2017. 347 pag.

Recensie: Huso Akkerman

Advertentie

Recensie “Laat los mijn hand” van Edward Docx

Edward Docx – “Laat los mijn hand”

Louis Lasker houdt zielsveel van zijn familie – de momenten dat het niet zo is daargelaten. Zijn twee halfbroers, Jack en Ralph, zijn fantastische, lastige mensen, maar heel druk met hun eigen ego’s. Louis’ leven staat in het teken van het verzorgen van zijn vader. Met zijn vieren ondernemen ze per busje een reis van Londen naar Zürich. Hun vader is ongeneeslijk ziek en hij wil op waardige wijze zijn leven beëindigen. In Engeland is dat bij wet verboden. In deze geweldige road novel gaat het in feite over de elementaire vragen in het leven en wat er uiteindelijk werkelijk toe doet. ‘Ontroerend’ dekt geenszins de lading, dit boek knalt recht je hart in en laat je na lezing verweesd achter. Docx heeft een uiterst actueel verhaal geschreven en de meest onweerstaanbare en onuitstaanbare personages gecreëerd, rijkgeschakeerd als het leven zelf.

Louis (Lou) Lasker rijdt met zijn aan ALS lijdende vader naar Zwitserland, omdat deze wil sterven voordat hij nog verder aftakelt. In Engeland is dat bij de wet verboden, dus moeten ze uitwijken naar Zwitserland, waar de organisatie Dignitas mensen die euthanasie willen, helpt sterven. Tijdens de reis (die van deze roman feitelijk een road novel maakt), wordt de verstandhouding tussen Lou en zijn vader op de proef gesteld. Hij heeft zelf aangeboden om zijn vader naar Zürich te brengen, maar worstelt toch met het naderende afscheid. Ook zijn halfbroers Ralph en Jack hebben het er moeilijk mee dat hun vader wil sterven. Ze gaan er allemaal op hun eigen manier mee om. Uit alles blijkt dat Edward Docx een geboren verteller is die lastige onderwerpen niet uit de weg gaat. De zinnen zijn prachtig gecomponeerd, de dialogen realistisch en soms schurend door de achterliggende spanning tussen de personages. “Laat los mijn hand” is niet alleen een indrukwekkende road novel, maar ook een verhaal over leven en dood, over de relaties tussen kinderen en hun vader en de relaties van de broers onderling. Maar bovenal is het een roman over liefde: liefde voor elkaar en liefde voor het leven. Een buitengewoon indrukwekkende prestatie. Een boek dat je niet snel zult vergeten.

Uitgeverij Atlas Contact, juni 2017. 416 pag.

Recensie: Huso Akkerman

Recensie “Het achtste leven (voor Brilka)” van Nino Haratischwili

Nino Haratischwili – “Het achtste leven (voor Brilka)”

Een monumentaal, Tolstojesk familie-epos dat zes generaties omspant tussen 1900 en nu. Acht levens van één Georgische familie, beginnend in een kleine stad tussen Georgië en Azerbaidzjan, waar een getalenteerde chocolatier zijn dochters grootbrengt en en passant een recept bedenkt voor een verrukkelijke chocoladedrank met gevaarlijke krachten. Het brengt hem rijkdom en aanzien, maar dat betekent in die tijd ook al spoedig een gevaar. Nitsa is de achterkleindochter van Stasia, een van de dochters van de chocolatier. Zij woont in Berlijn en vertelt op meeslepende wijze, maar ook met veel ironie en humor, de dramatische geschiedenis van haar familie en die van de ‘rode’ twintigste eeuw – een cruciale periode in de Europese geschiedenis – met de opkomst en ondergang van de Sovjet-Unie, het wegvallen van het IJzeren Gordijn en de perestrojka.

Een briljante familiekroniek in de beste Russische/Sovjet-traditie. Een omvangrijk verhaal (1248 pagina’s) dat is opgedeeld in acht “boeken”, waarin steeds een ander personage uit de familie Jasji aan bod komt. Uiteraard hangen de levens samen (zoals dat gaat binnen een familie), waardoor de acht boeken waaruit “Het achtste leven” bestaat, samensmelten tot een monumentaal epos van een familie uit Georgië.
Het boek biedt een buitengewoon boeiend palet aan personages van de Jasji-familie en hun relaties met de leden van de familie Eristavi, die beginnen met de vriendschap tussen Stasia en Sopio Eristavi. Gaandeweg blijken de levens van de diverse generaties van de Stasji’s en de Eristavi’s samen te hangen. Auteur Nino Haratischwili (1983, Tbilisi) weet op onnavolgbare wijze de voor- en tegenspoed, het geluk en het ongeluk, de beslissingen en gebeurtenissen van de families te vangen in een zeer leesbare taal. De achterin het boek bijgevoegde kleine stamboom is af en toe wel handig om nog even na te kijken wie op welke manier met elkaar verwant is, maar dat stoort geen moment.
Ik denk dat het niet te veel gezegd is om dit boek alvast te nomineren voor boek van het jaar. Het kost wat tijd om het te lezen, maar je verliest je zo snel in de familieverwikkelingen dat je de tijd al snel vergeet. Het boek daarentegen zul je niet snel vergeten. Het heeft een onuitwisbare indruk op mij achtergelaten. Een dergelijk boek is zeldzaam. Een absolute aanwinst voor iedere literatuurliefhebber.

Uitgeverij Atlas Contact, januari 2017. 1248 pag.

Recensie: Huso Akkerman

Recensie “Open hart” van Elie Wiesel

Elie Wiesel – “Open hart”

Een plotselinge openhartoperatie leidde tot deze prachtig geschreven overpeinzingen over het leven. Als schrijver Elie Wiesel op zijn tweeëntachtigste met spoed een hartoperatie moet ondergaan – er wordt gevreesd voor zijn leven – wordt hij voor een tweede keer geconfronteerd met zijn eigen sterfelijkheid. Als jonge jongen overleefde hij de Holocaust nadat hij op zijn vijftiende werd gedeporteerd naar Auschwitz. Dat verleden is nooit ver weg en bijna automatisch gaan zijn gedachten uit naar familieleden die tijdens de oorlogsjaren zijn weggevoerd en niet meer terugkwamen. Heeft hij in zijn boeken en in zijn publieke optredens genoeg gedaan om de oorlogsslachtoffers te blijven herinneren? En dan zijn zoektocht naar God: waar heeft die toe geleid? Is er nog hoop voor de mens? Vol liefde en wijsheid schrijft Wiesel in Open hart over zijn kinderen en kleinkinderen en getuigt hij van zijn hoop, zijn vertrouwen en zijn liefde voor het leven. Een zeer inspirerend boek, dat aanzet tot overpeinzing van het eigen leven.

De ondertitel van het boek luidt “Overpeinzingen van een overlever”. Dat heeft in het geval van Elie Wiesel natuurlijk een dubbele betekenis: hij overleefde niet alleen zijn vijfvoudige bypassoperatie, maar ook de grootste verschrikking van de 20e eeuw: de holocaust, waarin hij zoveel van zijn vrienden en familieleden heeft verloren. Dit is een thema dat in vrijwel al zijn boeken (direct of indirect) terugkomt. Zo ook in “Open hart“. De woorden zijn simpel. De gevoelens oprecht en de gedachten herkenbaar. Als hij de operatiekamer wordt binnengereden, vraagt hij zich af of hij nog zal bijkomen uit de narcose of dat dit zijn einde is. Hij moet denken aan een vriendin van zijn vrouw die eenzelfde operatie heeft gehad, maar daar niet meer uit ontwaakte. Wiesel overpeinst de relaties tussen mensen, de relaties tussen de generaties, de relaties tussen de mens en god. Zoals altijd weet hij met zijn open blik en met eenvoudige bewoordingen de lezer te raken. Dit mag dan misschien niet de titel zijn waarmee hij de geschiedenisboeken haalt (dat zal waarschijnlijk “Nacht” zijn), maar desalniettemin is “Open hart” een pareltje dat met open hart gelezen dient te worden. En herlezen, want de gedachten van Wiesel zijn en blijven relevant. Een schitterend boekje en een waardevolle aanvulling op het reeds omvangrijke werk van Wiesel.

Uitgeverij Meulenhoff, juni 2016. 104 pag.

Recensie “Huntington, de verborgen erfenis” van Marjan Scheer

Marjan Scheer – “Huntington, de verborgen erfenis”

Marjan Scheer (1970) gaat in 1993 samenwonen met haar grote liefde. Jarenlang zijn ze gelukkig, maar dan ontdekt ze dat haar partner mogelijk aan de ziekte van Huntington lijdt, waarvan ze nog nooit gehoord had… Het blijkt een erfelijke, dodelijke hersenziekte te zijn die zowel lichamelijke als geestelijke klachten met zich meebrengt. Een ziekte waarover binnen zijn familie niet gesproken wordt, waardoor Marjan in een rollercoaster van gebeurtenissen en emoties terecht komt. Ze houdt een dagboek bij en besluit om haar verhaal in boekvorm te delen om meer inzicht en bekendheid te geven aan een ziekte waar een enorm taboe over heerst.

Marjan Scheer heeft een indringend maar typerend verhaal geschreven over de ziekte van Huntington en hoe deze vaak verzwegen ziekte relaties en families uit elkaar laat vallen. Marjan beschrijft het jarenlange proces dat volgt wanneer ze voor het eerst hoort dat haar partner een vader had met de ziekte van Huntington. Ze komt tegenover haar schoonfamilie te staan die blijft volharden in ontkenning. Een probleem in veel families waardoor de ziekte vaak ongemerkt wordt doorgegeven naar de volgende generatie. Het verhaal zoals geschreven door Marjan is essentieel: het geeft precies aan waarom Huntington, naast de verschrikkelijke symptomen zelf, in staat is om hele families uit elkaar te spelen.

“Huntington, de verborgen erfenis” is een buitengewoon aangrijpend en indringend document over de ziekte van Huntington en de impact ervan op niet alleen de patiënten, maar ook op de omgeving. Een van de vroege symptomen van deze erfelijke ziekte is gedragsverandering. Dit maakt het erg zwaar voor de familieleden, helemaal als de omgeving (zoals in dit boek) weigert te erkennen dat de patiënt aan deze ziekte lijdt. Helaas is er nog altijd geen genezing voor deze ziekte met dodelijke afloop. In het geval van Marjan Scheer is de ontkenning van de schoonfamilie zo sterk dat het er voor zorgt dat de schoonfamilie lijnrecht tegenover Marjan komt te staan. Meer en betere voorlichting zou al een groot verschil maken, zeker omdat genezing nog toekomstmuziek is. Dit boek is een must voor mensen bij wie de ziekte van Huntington in de familie of in de omgeving voorkomt, maar ook voor iedereen die meer over deze ziekte wil weten. Ondanks de ernst en het afschuwelijke verloop van de ziekte en de impasse waarin Marjan terecht komt, is het een zeer goed leesbaar boek voor iedereen die meer over de ziekte wil weten. Hopelijk draagt dit boek er aan bij dat de ziekte van Huntington meer bespreekbaar gemaakt wordt. De opbrengst van dit boek komt ten goede aan wetenschappelijk onderzoek naar een genezende therapie voor de ziekte van Huntington.

Uitgeverij De Brouwerij | Brainbooks, augustus 2016. 196 pag.

Recensie “Beschermduivel” van Ronald van den Broek

Ronald van den Broek – “Beschermduivel”

Als de enige overlevende van een gezinsdrama tot het uiterste gaat om degenen van wie hij houdt te beschermen…

De niet erg geliefde moeder van Maud van Staveren raakt tijdens de jaarlijkse buurtbarbecue dodelijk gewond. Het heeft er alle schijn van dat iemand haar uit de weg wilde ruimen. Als niet veel later Mauds dochter iets gruwelijks overkomt op een nabijgelegen kasteel, verandert hun voortkabbelende leven in een kolkende rivier.

Wat doet het met je als je niemand in je directe omgeving nog kunt vertrouwen? En wat hebben de recente gebeurtenissen te maken met een dodelijk ongeval uit het verleden, waarbij de auto van een jong gezin te water raakte?

Het boek bestaat uit twee verhaallijnen die in korte hoofdstukken worden verteld: het verhaal van Maud van Staveren en haar familie in normale druk en daar tussendoor het verhaal van de overlevende van de te water geraakte auto in cursieve druk. De identiteit van deze jongen blijft nog lang geheim, waardoor de lezer gaat gissen wie het kan zijn, want dat deze persoon een belangrijke rol gaat spelen in het boek is wel duidelijk. Op het eerste oog lijken deze verhaallijnen echter niets met elkaar te maken te hebben. En wat de proloog met de rest van het boek te maken heeft, wordt ook pas later duidelijk. Door dit uit te stellen stijgt de spanning tot ongekende hoogten.

“Beschermduivel” is na “Varkensbloed in chocolade” uit 2014 de tweede thriller van Ronald van den Broek. Volgens zijn biografie hebben de boeken van Nicci French hem geïnspireerd tot het schrijven van thrillers. Van den Broek tapt echter wel uit een ander vaatje. De boeken van Nicci French zijn voornamelijk psychologische thrillers en hoewel de karakters ook in “Beschermduivel” zeer goed zijn uitgewerkt, schuwt hij in tegenstelling tot Nicci French gruwelijke en bloederige scènes niet. Hij weet als geen ander hoe je een spannend verhaal moet vertellen. Stukje bij beetje knopen de gebeurtenissen zich aan elkaar en ook als je denkt te weten wie je wel en niet kunt vertrouwen, blijkt alles toch anders in elkaar te zitten dan je denkt. Eigenlijk is iedereen een verdachte. Het verhaal is ontzettend knap opgebouwd en de verhaallijnen zijn op zeer kundige wijze met elkaar verstrengeld. Tot aan het zinderende einde blijft het verhaal razend spannend. Pas op de laatste pagina’s weet je hoe alles in elkaar steekt. Ronald van den Broek is een meesterverteller. Hij weet als geen ander de lezer tot de allerlaatste pagina in het ongewisse te laten en in spanning te houden. Het is een verhaal dat nog lang blijft nazinderen in je hoofd. Tot de allerlaatste zin spannend, ijzersterk.

Uitgeverij Palmslag, oktober 2016. 342 pag.

Recensie “Mensen zonder uitstraling” van Jente Posthuma

Jente Posthuma – “Mensen zonder uitstraling”

Over de auteur: Jente Posthuma publiceerde korte verhalen in De Revisor, Das Magazin, Hollands Maandblad en De Gids. In 2012 won ze de A.L. Snijdersprijs voor het beste zeer korte verhaal. Met A.L. Snijders en Tommy Wieringa speelde ze drie literaire theatervoorstellingen in De Kleine Komedie. Posthuma groeide op in Twente en woont met vriend en kind in Amsterdam. “Mensen zonder uitstraling” is haar debuutroman.

De stuurloze hoofdpersoon van “Mensen zonder uitstraling” leeft in de schaduw van haar moeder, een ontevreden actrice. Haar vader is hoofd van een psychiatrische inrichting. Psychopaten en depressieven raadt hij aan hun bezigheden in afgepaste tijdsblokken in te delen, zodat ze meer controle krijgen over hun bestaan. Zijn dochter geeft hij hetzelfde advies. Dan overlijdt haar moeder en blijven vader en dochter over.

Citaat: “[Haar moeder] had het ook vaak over uitstraling, en vooral over mensen die dat niet hadden. Dat waren verschrikkelijke mensen. Die waren nog erger dan lelijke mensen.”

Recensie door Coen Peppelenbos. Eerder verschenen op tzum.info:
De verschillende hoofdstukken van het boek vertellen delen uit het leven van de ik-persoon. We zien haar in het ene hoofdstuk als meisje, in het andere als aankomend schrijfster of als dertiger met kind. Posthuma schiet heen en weer in de tijd. De grootste breuk in het leven van de hoofdpersoon is de dood van haar moeder, een actrice die op jonge leeftijd aan kanker overlijdt. Die gebeurtenis tekent, zonder dat het expliciet gezegd wordt, haar verdere leven. Hoe verhoudt ze zich tot haar vader, hoe tot haar minnaars? Waar komt die afschuw over mensen die hoorbaar eten vandaan? Waarom lukt het haar niet om een echte roman op poten te zetten.

Posthuma vertelt op een laconieke wijze: er wordt niet sentimenteel gedaan, noch wordt alles gepsychologiseerd, ondanks dat de vader van de hoofdpersoon psychiater is. Het laatste hoofdstuk gaat over het sterven de moeder, maar zelfs dat weet Posthuma indrukwekkend licht te houden. Eerder in de roman heeft de schrijfster de lezer op het verkeerde been gezet door een hoofdstuk te beginnen met de zin: ‘”Het is tijd afscheid te nemen,”‘ zei mijn moeder, “want ik ga dood.”‘ Vals alarm voorlopig, want in dat hoofdstuk heeft ze slechts te veel van een ‘bruine taart’ gegeten, waardoor ze nogal raar werd in haar hoofd. Het tekent de schrijfster die weet hoe ze een boek moet componeren.

Er zit gelukkig ook veel ironie in de zinnen, een stijlmiddel dat door veel jonge schrijvers verafschuwd wordt, maar waardoor deze roman wel een continue lichtheid behoudt. Zo heeft de hoofdpersoon een tijdje een vriendje die bij de film werkt, en ook zij krijgt een keer een rolletje. ‘Als lijk vond Thomas me erg geslaagd, omdat ik goed stil kon liggen. Maar ik kon er niet van leven.’ Of neem deze passage over een vriendin: ‘Zelf had ze ADHD en kon ze niet goed focussen. Als ik iets vertelde, moest ik snel praten, zodat ik klaar was voor haar gedachten afdwaalden.’ Het is mede aan dit soort mooie zinnen te danken dat “Mensen zonder uitstraling” een prachtig debuut is.

Uitgeverij Atlas Contact, augustus 2016. 176 pag.

Recensie “Ik heet Lucy Barton” van Elizabeth Strout

Elizabeth Stout – “Ik heet Lucy Barton”

In haar internationale bestseller “Olive Kitteridge“, die met de Pulitzerprijs werd bekroond en waarvan een succesvolle, prijswinnende HBO-serie is gemaakt, toonde Elizabeth Strout zich een groot kenner van menselijke relaties. In haar nieuwe roman “Ik ben Lucy Barton” wordt door een eenvoudig ziekenhuisbezoek inzicht verschaft in de meest kwetsbare relatie van allemaal: die tussen moeder en dochter. Lucy Barton is langzaam aan het herstellen van wat een simpele blindedarm-operatie had moeten zijn. Haar moeder, met wie ze in jaren niet gesproken heeft, komt op ziekenbezoek. Ze zoeken toenadering tot elkaar door te roddelen over mensen die Lucy nog uit het dorp van haar jeugd kent, maar het blijft onwennig. Haar leven in het boerendorp Amgash, Illinois heeft ze inmiddels achter zich gelaten en woont nu met haar man en twee dochtertjes in New York.  Onder de oppervlakte liggen nog steeds de spanning en het verlangen dat elk aspect van Lucy’s leven beïnvloed heeft: het ontvluchten van haar getroebleerde familie en haar verlangen om schrijfster te worden. De stem van Lucy verbindt dit krachtige verhaal: ijverig observerend, diep menselijk en in alle toonaarden herkenbaar.

“Dit is het verhaal van een moeder die van haar dochter houdt. Op een gebrekkige manier. Omdat al onze liefde gebrekkig is.”

Tot haar elfde jaar woonde Lucy Barton met haar ouders, broer en zus in grote armoede in de garage naast het huis van Lucy’s oudoom. Toen die overleed, verhuisden ze naar het huis. Jaren later woont ze in New York en heeft daar een gezin gesticht met haar man William, die ze op de universiteit leerde kennen. Het boek begint in het ziekenhuis. Lucy een blindedarm-operatie ondergaan, maar blijkt een infectie te hebben waardoor ze langer in het ziekenhuis moet blijven. Op een gegeven moment zit haar moeder, die ze al een aantal jaren niet meer gezien heeft, aan het voeteneinde haar bed. Ze praten over vroeger, over de mensen uit het dorp, over mensen in roddelblaadjes. Wie een affaire kreeg met wie en wie er in de steek gelaten was door een echtgenoot of echtgenote. De conversatie blijft oppervlakkig.

“Maar ik bleek nog iets te willen. Ik wilde dat mijn moeder naar mijn leven vroeg. Ik wilde haar vertellen over het leven dat ik nu leidde.”

Op een uiterst subtiele en kundige wijze beschrijft Elizabeth Stout de relatie tussen de moeder en de dochter. Onder de oppervlakte gebeurt ontzettend veel. Het gaat niet om wat moeder en dochter tegen elkaar zeggen, het gaat er meer om wat ze juist niet zeggen. De werkelijke communicatie speelt zich tussen de regels af. Een bijzondere roman die veel literatuurliefhebbers zal aanspreken.

Uitgeverij Atlas Contact, 2016. 174 pag.

Recensie “Het proces-Sonderberg” van Elie Wiesel

Elie Wiesel – “Het proces-Sonderberg”

Wanneer Werner Sonderberg, een jonge Duitser die in de Verenigde Staten woont, wordt beschuldigd van moord op zijn oude oom, pleit hij tijdens het proces: ‘Schuldig, en niet schuldig.’ De jonge journalist Yedidyah, die het proces voor de krant moet verslaan, raakt gefascineerd door deze vreemde zaak. Hij ontdekt dat de gebeurtenis verband houdt met de Tweede Wereldoorlog en heeft het onverklaarbare gevoel dat zijn eigen lot op het spel staat. Hij krijgt het vermoeden
dat hij op een familiegeheim is gestuit en gaat op onderzoek uit naar zijn eigen verleden. Wie is hij werkelijk? Hoe vindt hij de verdwenen herinneringen aan zijn vader, zijn moeder en broer terug?

Citaat: “We leven in niet in het verleden, het verleden leeft in ons. Vroeg of laat voegt de mens zich bij degenen die hem voorafgegaan zijn”

Kan iemand tegelijk schuldig en onschuldig zijn? Erft iemand de zonden die een voorvader begaan heeft? Hoe groot is de invloed van het verleden op het heden? “Het proces-Sonderberg” is het verhaal van de journalist en toneelcriticus Yedidhah, afwisselend vanuit de eerste persoon en de derde persoon verteld. Het is het verhaal over het verleden. Nog jaren na het verslaan van de rechtszaak tegen Werner Sonderberg, die zich tijdens zijn rechtszaak “schuldig en niet schuldig” verklaart, wordt Yedidhah geobsedeerd door deze zaak. De eerste verhaallijn is deze obsessie met de rechtszaak en de grens tussen schuldig en niet schuldig. Is het onderscheid wel zo duidelijk te maken? In de tweede verhaallijn gaat Yedidhah op zoek naar zijn eigen geschiedenis, en moet hij zien om te gaan met wat hij ontdekt heeft. Dit alles tegen de achtergrond van de meest gruwelijke misdaad tegen de mensheid: de holocaust. Ook Yedidhah’s familie is hier niet ongeschonden uit gekomen. Kan de mens zich losmaken van het verleden, als het verleden in ons leeft? Kunnen we afstand doen van de misdaden van een voorouder, of worden die zondes van generatie op generatie doorgegeven?
Elie Wiesel schrijft in de sobere stijl die we van hem gewend zijn en zoals altijd weet hij als geen ander hoe hij de lezer aan het denken moet zetten. Dit is geen filosofisch traktaat, maar een roman die tot denken aanzet. Het is een verhaal dat je niet snel zult vergeten. Indrukwekkend in al zijn soberheid.

Uitgeverij Meulenhoff, september 2009. 175 pag.

Recensie “Ma” van Hugo Borst

Hugo Borst – “Ma”

Hartverscheurend boek van Hugo Borst over zijn dementerende moeder, liefdevol en met veel gevoel geschreven. Hugo Borst vindt ‘mantelzorger’ een raar woord, maar hij is het wel. Al drie jaar verzorgt hij zijn zesentachtigjarige moeder, die aan dementie lijdt. Op ontroerende en vaak geestige wijze schrijft hij over de ingrijpende gevolgen van haar aftakelende geest. Ook beschrijft hij hoe de onvermijdelijke verhuizing naar een verpleeghuis verloopt. Intussen haalt hij herinneringen op aan zijn jeugd en aan zijn moeder in betere tijden. Ma is een liefdevol en prachtig geschreven portret van een moeder en haar zoon. Ma zit hier nu drie weken en elke dag is het raak. Liever zou ik eventjes niet meer gaan. ‘Het is hier verschrikkelijk,’ zegt ze. Dan zwijgt ze. Ostentatief. Ik leg mijn hand op haar knie. Ze wijst naar de bovenkant van haar hoofd en zegt: ‘Je kan beter mijn kop inslaan.’ ‘Dan kom ik in de gevangenis, ma.’ ‘Dat is waar,’ zegt ze en ze peinst en dat doe ik ook, peinzen. Peinzen over haar hunkering naar een genadeklap. –

De moeder van Hugo Borst heeft Alzheimer. Samen met zijn broer en hun vrouwen vormen zij de vier mantelzorgers van hun moeder. Hoe verder het verhaal (columns) vordert, hoe verder de ziekte zijn moeder heeft aangetast. Eerst belt ze nog om te vragen hoe de televisie aan moet (“Op het groene knopje drukken. Nee ma, niet het groene knopje van de telefoon”), maar later belt ze niet meer omdat ze niet meer weet hoe dat moet.
Omdat haar zussen en haar broer allemaal Alzheimer hadden, wist de moeder van Hugo Borst wat haar te wachten stond. Ze had de aftakeling naar een bijna onmenselijk bestaan van dichtbij meegemaakt.
Zonder enige schroom of terughoudendheid vertelt Hugo Borst in “Ma” over zijn moeder. Uit iedere bladzijde blijkt dat hij zielsveel van zin moeder houdt en haar nog niet wil missen, maar dat hij ook worstelt het het feit dat zijn moeder steeds een beetje minder mens wordt (wat de letterlijke vertaling van “dementie” is). Een pijnlijk mooi geschreven verhaal over Hugo Borst en zijn moeder en de speciale band die zij samen hebben. Schrijnend en confronterend ook. Borst ontziet niets of niemand, ook zichzelf niet. Heel mooi zijn de momenten waarop de Ma van Hugo Borst haar achterkleinkind ziet. Ze weet de naam niet meer, en ook niet of het een jongetje of een meisje is, maar dat zijn de momenten waarvan zijn moeder nog lijkt te genieten. Dit boek is zo openhartig en persoonlijk dat het bijna voyeuristisch voelt om het te lezen. Een schitterend eerbetoon aan de moeder van Hugo Borst.

Uitgeverij Lebowksi, 2015. 208 pag.