Recensie “De boekhandel” van Penelope Fitzgerald

Penelope Fitzgerald – “De boekhandel”

De boekhandel beginnen was een moedige stap voor Florence Green. Het volhouden vergde alles wat ze in zich had. Engeland, begin jaren ’60. Het afgelegen, geïsoleerde kustplaatsje Hardborough wordt continue geteisterd door overstromingen en wateroverlast. Een vrouw van middelbare leeftijd koopt een prachtig historisch pandje midden in de hoofdstraat, en is vastbesloten een boekwinkel te beginnen, en daar een succes van te maken. Want Hardborough moet toch wel behoefte hebben aan een boekhandel? Wat ze niet weet kan ze leren, en vol goede moed gaat Florence aan de slag. Een dorp als Hardborough staat stijf van de roddel, mensen worden om een kleinigheid uitgesloten. De zaken gaan redelijk, ze krijgt steun voor haar initiatief ook een leenbibliotheek op te zetten, maar Florence onderschat de ijzeren wil van de rijke generaalsvrouw uit het dorp die een oogje op het pand had om er een kunstcentrum te openen. Kleine pesterijen beginnen. De generaalsvrouw weet uiteindelijk via een bevriend parlementslid te bewerkstelligen dat een nieuwe wet wordt aangenomen waarmee historische panden onteigend kunnen worden.

Penelope Fitzgerald (1916-2000) begon pas met schrijven toen ze bijna 60 was. Haar eerste boek was een biografie. Daarna volgen enkele romans. Echt bekend is ze er niet mee geworden, totdat ze in 1979 de Booker Prize won voor haar book “Offshore“. “De boekhandel” uit 1978 is het eerste boek van Penelope Fitzgerald dat in het Nederlands vertaald is. Ze had een vlotte pen en schreef graag over buitenbeentjes, waarschijnlijk omdat ze zichzelf ook een buitenbeentje voelde. “De boekhandel” is een bondige, scherpzinnige roman. Welsprekend en helder, maar ook ongrijpbaar en indirect. Ze lijkt een grote invloed te hebben gehad op Julian Barnes, een van mijn favoriete schrijvers.
Sommige mensen klagen er over dat er te weinig actie in het boek zit. Het is dan ook geen actiethriller. Fitzgerald heeft echter op bijzonder kundige en indrukwekkende wijze de mores van een kleine gemeenschap zoals Hardborough op papier gezet. Wie van literatuur met een hoofdletter L houdt, kan niet anders dan onder de indruk zijn van haar vakmanschap.

Uitgeverij Karmijn, 2015. 140 pag.

Advertentie

Recensie “De jacht op de klaproos” van Paul Gellings

Paul Gellings – “De jacht op de klaproos”

Paul Gellings heeft zijn nieuwe roman gebaseerd op wat de ’affaire-Tuitjenhorn’ is gaan heten. In de zomer van 2013 gaf een huisarts een patiënt morfine teneinde diens benauwdheid te verdrijven. De patiënt sterft, en de bij de ingreep aanwezige co-assistente stelt het in haar ogen foutieve handelen van de arts aan de kaak bij haar begeleiders van het AMC. Zij maken de zaak aanhangig, waarna een politie-inval bij de huisarts volgt. Van een toegewijde, geliefde huisarts is hij ineens verdachte geworden. Wanneer hij kort daarop het bericht ontvangt dat hij zijn beroep niet meer mag uitoefenen, maakt hij een einde aan zijn leven.

De machteloosheid van een individu dat door een onaanspreekbare moloch tot het uiterste wordt gedreven, is bij uitstek een thema dat bij Gellings past. Hij verdiepte zich in de zaak en maakte er deze roman van. Het is het universele drama van een man die zich overeind moet zien te houden te midden van een groeiende ambtelijke en maatschappelijke vijandigheid.

Na “Verbrande schepen” en “Augustusland” is dit boek het derde in wat door de auteur wel zijn “morfine-trilogie” genoemd wordt. Hiermee bedoelt hij absoluut niet dat de boeken samen een geheel vormen, maar slechts dat in alle drie de boeken morfine een grote rol speelt. Dit derde boek is gebaseerd op de zogenaamde Tuitjehorn-affaire, die draaide om huisarts Nico Tromp. In het boek heet de huisarts echter Stefan Mandema. Hij heeft een goed lopende huisartsenpraktijk in een klein plaatsje op het platteland. Hij heeft een goed contact met huisartsen in de omgeving, en ze nemen ook wel voor elkaar waar als dat nodig is. In een klein plaatsje kent iedereen elkaar gauw, en Stefan kent zijn patiënten goed. Eén van de patiënten, Wouter Langedijk, heeft kanker gehad en is daarna “schoon” verklaard. Op een gegeven moment komt de kanker toch weer terug, en deze keer is er niets meer aan te doen. Wouter krijgt morfine en slaaptabletten en op een avond wordt de huisarts Stefan Mandema gebeld door de familie van Wouter, omdat het heel slecht met hem gaat. Als Stefan daar aankomt, vergezeld van een co-assistente, is het duidelijk dat Wouter bijna stikt. Tijdens zijn ziekteproces heeft Wouter meerdere malen aan Stefan gevraagd of die er wel voor hem zou zijn als het lijden te zwaar wordt. Stefan kan het lijden van Wouter niet aanzien, en volgens de wens van Wouter en de familie, verricht Stefan euthanasie. De co-assistente is het hier niet mee eens, en trekt aan de bel. Dit luidt een periode in van veel ellende voor Stefan Mandema.

Dit verhaal is duidelijk gebaseerd op de Tuitjehorn-affaire, zoals ook op de achterflap te lezen staat. Je hoeft echter niets van die zaak te weten om deze roman te kunnen lezen. Hoofdstukken waarin wordt beschreven wat de hoofdpersoon meemaakt, worden afgewisseld met dromerige fragmenten, waarin Stefan Mandema met zijn oude professor praat. Dit is erg kunstig gedaan, en het is duidelijk dat Paul Gellings een ervaren schrijver is, die weet hoe hij een goed verhaal neer moet zetten. Het thema is euthanasie, maar het boek is geen pleidooi, niet voor en niet tegen euthanasie. In het boek komen beide “kampen” aan het woord, zowel de voor- als de tegenstanders. Hierdoor is het niet alleen een mooi boek, maar dwingt het je ook om na te denken over euthanasie. Dat maakt dit boek eigenlijk een “must” voor iedereen.

Meer informatie over euthanasie is te vinden op de Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde: www.nvve.nl en over Paul Gellings en zijn boeken, waaronder de morfine-trilogie op zijn website www.paulgellings.nl.

Uitgeverij Passage, 2015. 189 pag.

Recensie “Ik volg je” van Marelle Boersma

Marelle Boersma – Ik volg je

Samen met haar vijfjarige dochter Eva woont verpleegkundige Pien in Esvelderveen, een klein dorpje in de Veluwse biblebelt. Theo, een collega van haar, nodigt haar bij hem thuis uit voor een etentje. Pien neemt de uitnodiging aan en na een gezellige avond wil ze weer terug naar huis. Theo laat haar echter niet gaan. Hij vindt dat ze bij elkaar horen en samen een goed stel vormen. Pien voelt helemaal niets voor hem en maakt hem dat ook duidelijk.

Pien denkt, als Theo haar uiteindelijk toch heeft laten gaan, dat ze er vanaf is en dat Theo haar met rust zal laten. Theo heeft andere gedachten. Hij blijft haar volgen en mengt zich in haar leven. Een aantal patiënten van Pien sterft plotseling en haar moeder en dochter vallen voor de charmes van Theo. Pien raakt steeds meer geïsoleerd. Vooral omdat niemand, als ze uiteindelijk toch wat over Theo zegt, haar wil geloven. Zelfs haar goede vriend René niet.

“Ik volg je“, de titel suggereert dat al min of meer, is een boek dat over stalken en de gevolgen daarvan gaat. Het is gebaseerd op waargebeurde verhalen. Het boek is in een hoog tempo geschreven en is, ondanks het thema, prettig leesbaar. De meeste hoofdstukken gaan over Pien en een enkele over haar vriend René. Daardoor leer je beiden aardig kennen en zijn deze personages vrij goed uitgewerkt.

Het boek heeft zeker spannende elementen, maar dat is bij lange na niet door het hele boek heen. Dat is jammer, want het thema leent zich er wel voor. Ook is het verhaal soms wat voorspelbaar, hoewel zich aan het eind van het boek toch ook wel een verrassende wending voordoet. Het plot is niet helemaal geloofwaardig en het uiteindelijke lot van Theo blijft onbeschreven. Helaas, want je wilt eigenlijk toch wel weten wat de veroordeling zal zijn.

Het verhaal geeft wel een helder beeld hoe je je kunt voelen als je door één of meer, in dit geval mannelijke, stalkers wordt belaagd. Onbegrijpelijk hierin is wel dat Pien zo goed als blijft zwijgen over wat haar overkomt en het probleem alléén probeert te overwinnen. Of misschien zelfs probeert te onderdrukken.

“Ik volg je” is een boek met twee gezichten. Het ene is dat het boeiend en gelardeerd met spannende en verrassende momenten is. Het andere is dat het niet helemaal af lijkt te zijn en dat het soms wat te voorspelbaar en ongeloofwaardig overkomt. Dus een superboek, nee dat is het niet, maar dat kun je ook niet verwachten voor € 6,99.

Uitgeverij De Crime Compagnie, 2013. 304 pag.